FUNAN: TAMADUN PURBA BANGSA MELAYU DI INDOCHINA
Dalam kita
memperkatakan tentang kerajaan Melayu manakah yang tertua di dunia? Pertanyaan
ini boleh membawa kita kepada kerajaan legenda yang setua Atlantis dan Lemuria
lagi, malah mungkin membawa kita kepada tinggalan Nan Madol, tetapi biarlah
kita ke tepikan soal itu buat sementara, kerana kita sedang bercakap dalam
lingkaran sejarah mainstream, yang bermaksud kita sedang bercakap mengenai
kerajaan yang mempunyai bukti kukuh mengenai kewujudannya.
Saya mempunyai empat
jawapan dalam memperkatakan mengenai kerajaan-kerajaan Melayu terawal ini
kerana para sejarawan seringkali berbeza pendapat dan tiada tarikh khusus dalam
memperkatakan mengenai kerajaan-kerajaan Melayu yang terawal.
Saya datang dengan
empat jawapan iaitu, Funan, Chih Tu, Langkasuka/Lembah Bujang/Kedah Tua dan
Champa. Kenapa empat kerajaan ini? Kerana empat kerajaan ini mempunyai bukti
arkeologi yang kuat, juga mempunyai sumber kukuh untuk kita terus melabelkan
sebagai kerajaan terawal yang mungkin milik orang Melayu.
Funan Milik Melayu
Kita mulakan dengan
Funan. Sebenarnya para sejarawan berbeza pendapat apakah Funan ini milik orang
Melayu ataupun bangsa pribumi asia tenggara yang lain iaitu Khmer. Sebab itu
kita harus meneliti sumber-sumber sejarah yang membangkitkan nama Melayu dengan
Funan, serta pendapat beberapa orang sejarawan.
Pertama, kita harus
lihat di mana asal usul serta lagenda kerajaan Funan itu sendiri yang memetik
bahawa pengasas kerajaan mereka adalah “Naga”. Diceritakan dalam lagenda Khmer
bahawa ketika Kaudinya melarikan diri daripada bapanya, Putera Kaudinya sampai
ke sebuah pulau yang bernama Kok Thok atau dikenali sebagai “Land Of Tree” dan
bertemu dengan Naga yang sebenarnya telah menghuni lama tanah ini. Lagenda
“naga” yang cuba disampaikan di sini kononya adalah ular dalam bahasa Melayu
kita dan ular ini telah membuatkan Kaudinya jatuh cinta kepadanya. Ayah kepada
Puteri Soma itu, Raja Naga telah merestui perkahwinan Kaudinya dan anaknya,
Puteri Soma. Raja Naga telah menghadiahkan sebuah tanah kepada Kaudinya dan
Puteri Soma dan tanah itu dikenali sebagai Kerajaan Funan.
Dalam rekod sejarah
pula, kisah ini sebenarnya pernah dicatatkan oleh K’ang T’ai, seorang utusan
yang melawat China, beliau mengatakan bahawa kerajaan Funan itu asaskan oleh
seorang raja bernama Kaudinya dan seorang puteri bernama Naga. [1]
Apabila kita membaca
kisah awal di mana Kaudinya dikatakan mungkin berasal daripada India,
Semenanjung Tanah Melayu ataupun Kepulauan di nusantara itu. Tetapi, jika
mengatakan bahawa Kaudinya berasal daripada India, tiada pula rekod mengenai
mana-mana tamadun India mendakwa bahawa Kaudinya itu berasal daripada tamadun
mereka.
Namun, apabila kita
mula menjenguk rekod sejarah di kawasan Asia Tenggara ini, maka kita akan mula
mendapati terdapat sebuah dinasti yang mendakwa bahawa mereka adalah daripada
keturunan Funan.
Menurut G.Coedes,
beliau mengatakan bahawa kemungkinan besar bahawa Sailendra, sebuah keluarga
Melayu yang memerintah Kepulauan Jawa di bawah naungan empayar Srivijaya adalah
berasal daripada Funan itu sendiri. Hujah Coedes berasaskan gelaran “mountain
king” yang digunakan oleh keluarga Sailendra sebenarnya merupakan gelaran yang
telah digunakan oleh pemerintah dan raja-raja Funan sejak awal abad masihi
lagi. [2]
Bercakap mengenai
Sailendra, memang terdapat pendapat lain mengatakan bahawa keluarga ini
merupakan asal daripada India dan menetap di Pulau Jawa, dan terdapat teori
lain pula mengatakan bahawa Sailendra bukan orang Melayu, tetapi kita akan
membincangkan mengenai Sailendra ini pada masa yang akan datang, merungkai
pendapat setiap sejarawan mengenai Sailendra.
Turut sependapat dengan
teori yang mengatakan bahawa Funan itu adalah diasaskan oleh orang Melayu ialah
sejarawan yang bernama D.G.E Hall yang tegas mengatakan bangsa Melayu adalah
pengasas kepada kerajaan yang lebih tua daripada Tamadun Yunani dan Rom ini.
Menurut Hall, terdapat
rekod China yang mengatakan bahawa kewujudan rumpun Austronesia di wilayah
sekitar Funan dan terdapat bukri arkeologi di mana bangsa Melayu sudah lama mendiami
dan menduduki pelabuhan Oceo yang merupakan pelabuhan terkenal Funan. [3]
Asal Usul Perkataan
Funan
Lokasi kerajaan Funan
ini terletak di lembangan Sungai Mekong dan mula berdiri seawal abad pertama
masihi. Tetapi, terdapat rekod dan bukti arkeologi yang membawa kepada penemuan
bahawa lembangan Sungai Mekong ini sebenarnya telah dihuni oleh manusia seawal
abad keempat sebelum masihi lagi, kira-kira 400 ratus tahun sebelum kelahiran
Nabi Isa Al-Masih.
Dengan bukti bahawa
Sungai Mekong dihuni sehingga awal abad keempat sebelum masihi lagi membuktikan
bahawa kemungkinan besar Funan boleh dikategorikan sebagai antara kerajaan
terawal dan permulaan tamadun orang Melayu itu sendiri.
Nama Funan itu sendiri dikatakan
diambil daripada bahasa cina wunan/b'iu-nâm yang merujuk kepada gunung [4],
sesuai dengan kisah lagenda mengenai kewujudan Funan yang dikatakan diberikan
orah Raja Naga yang menghuni sebuah gunung kepada Kaudinya yang datang daripada
kepulauan di Selatan Funan dengan anaknya, Puteri Soma.
G. Coades dalam
tulisannya turut mengatakan bahawa nama Funan itu dipetik daripada cubaan orang
cina untuk menyebut perkataan gunung yang digunakan oleh Khmer iaitu perkataan
bnaṃ dan vnaṃ. [5]
Sejarah Ringkas Funan
Kita sering menyangka
bahawa permulaan tamadun kita ialah Kesultanan Melaka, di mana sebelum itu
orang Melayu adalah bangsa bercawat yang mendiami kawasan hutan dan gua,
berburu binatang, tidak ubah seperti kehidupan nomad.
Tetapi sebenarnya ianya
adalah percubaan untuk menutup sejarah kita walhal seawal abad pertama masihi
lagi, kita sebenarnya tercatat dan diceritakan oleh rekod dinasti-dinasti China
yang menceritakan mengenai seorang raja yang begitu hebat menjadi penakluk
kepada kerajaan-kerajaan kecil dan memaksa kerajaan lain tunduk di bawah
pemerintahannya.
Menurut catatan yang
dikeluarkan oleh rekod China, Liangshu, dua orang pedagang daripada China Kang
Tai dan Zhu Ying telah menulis mengenai sebuah kerajaan bernama Funan dan
tulisan mereka berdua telah diambil sebagai salah satu daripada rekod empayar
China ketika itu, mengatakan bahawa seorang raja bernama Fan Shi-man, seorang
pahlawan yang sangat hebat dan berpengetahuan tinggi di dalam bidang
ketenteraan telah mengerahkan beberapa siri kempen untuk menakluk 10 kerajaan
kecil di sekelilingnya di sekitar Thailand, Vietnam dan Kemboja pada hari ini.
Fan-shi Man telah membina armada kapal yang sangat besar dan telah menyerang
banyak kerajaan di sekitarnya.
Kerajaan yang didirikan
oleh Fan-shi Man ini akhirnya melebar sehingga ke 6000 li (ukuran cina lama
yang berukuran 1li persamaan dengan 576 meter) dan jika ditukar ke dalam ukuran
pada hari ini menyatakan bahawa empayar di bawah Fan-shi Man ini seluas 3500
kilometer. Salah satu daripada kerajaan yang berjaya tunduk di bawah Fan-shi
Man ketika itu ialah Langkasuka, Dunsun dan Pan-pan.[6]
Ketika zaman tiga
kerajaan, Kerajaan Wu yang dipimpin oleh Sun Quan telah menghantar dua orang
pegawai kerajaan China, Kang Tai dan Zhu Ying telah dihantar sebagai utusan
kerajaan Wu ke Funan dan mereka telah berjumpa dengan beberapa orang penduduk
Funan yang tidak berpakaian dan mendapati bahawa perkara itu adalah tidak sopan
dan telah melaporkan pada Raja Funan.
Tidak lama kemudian,
raja Funan telah mengeluarkan arahan agar semua harus berpakaian sopan sebagai
undang-undang baru kerajana tersebut. Penduduk yang dijumpai oleh dua orang
pegawai China ini yang digambarkan hitam dan berambut kerinting ini kemungkinan
merupakan orang Negrito yang mendiami Funan. Umum mengetahui bahawa Melayu dan
Negrito merupakan penduduk terawal di Asia Tenggara.
Nmaun, hubungan Wu dan
Funan tidak lama kerana terdapat rekod di mana peperangan berlaku antara Wu dan
Funan serta sebuah lagi kerajaan Melayu, iaitu Champa yang merupakan jiran
kepada Funan sehingga satu masa, jatuhnya kerajaan Wu yang kalah peperangan
dengan Wei di utara. [7]
Apa yang boleh diulas
di sini ialah, ketika zaman seawal abad masihi, sezaman dengan zaman Tiga
Kerajaan, yang melibatkan Shu, Wei dan Wu, kita dapat melihat betapa ilmu
perang bangsa Melayu itu mampu setanding dengan kerajaan Wu yang kalau kita
baca mempunyai ramai panglima perang yang hebat seperti Lu Meng dan Lu Xun.
Seterusnya, selepas
fasa tiga kerajaan di China, naiknya kerajaan Jin telah memperlihatkan raja
Funan yang bernama Zhuzhantan telah menghantar seekor gajah yang jinak kepada
Maharaja Jin Wudi. Namun, orang China mengalami masalah untuk membawa gajah
tersebut dan mengawalnya. Sekali lagi, kebolehan kita menjinakkan haiwan seperti
gajah dan digunakan dalam peperangan membuktikan bahawa tamadun kita bukan
sekecil seperti yang diceritakan oleh buku teks sejarah.
Sejarah menjinakkan
haiwan membuktikan bahawa kita ini tiada kurang hebatnya dengan Parsi yang
menggunakan gajah perang dalam peperangan, dan kita juga mempunyai rekod yang
sama dalam peperangan melawan China kelak, yang akan diulas oleh saya. Bahkan,
China sendiri terkejut dengan kebolehan kita menjinakkan gajah dan
menjadikannya hadiah kepada maharaja China. Tak hairanlah Wu tidak berjaya
mengekang asakan Funan dan Champa.
Selepas itu, China
mencatatkan beberapa lagi bentuk perhubungan antara Funan dan China sehinggalah
kerajaan ini hilang daripada rekod sejarah, dipercayai telah diserang oleh
kerajaan Chenla.
Kesimpulan
Buku teks sejarah yang
mengatakan tamadun kita bermula daripada Melaka adalah sebuah pembohongan
semata-mata sedangkan kita mempunyai belasan kerajaan yang lebih awal
penubuhannya berbanding Melaka.
Bab kecil mengenai
Funan telah mengajar kita bahawa sebuah kerajaan seawal abad pertama masihi,
bahkan mungkin lebih awal daripada itu memandangkan terdapat rekod arkeologi
mengatakan bahawa terdapat penempatan di delta sungai Mekong seawall 400 S.M,
lebih awal lagi daripada zaman Alexander The Great.
Kita seterusnya
mempelajari mengenai bagaimana kita dicatat dalam rekod China, yang
menceritakan tentang keupayaan seorang raja yang mampu membina armada kapal
yang sangat besar, dalam fasa waktu abad kedua Masihi membuktikan keupayaan
bangsa Melayu itu sendiri, Bahkan kita mampu memberi saingan kepada Kerajaan Wu
yang diceritakan dalam sejarah 3kerajaan membuktikan bahawa Melayu bukanlah
bangsa yang tidak bertamadun sebelum Melaka yang seperti mana dipercayai oleh
segelintir Melayu di luar sana. Siri artikel Kerajaan Melayu Terawal akan terus
membongkarkan kehebatan tamadun anak bangsa kita. Di dalam siri dua, kita akan
belajar mengenai Champa yang dikenali oleh kerajaan China sebagai Lin-yi.
Rujukan:
1. Dr. Benudhar Patra,
Kalinga and Funan : A Study in Ancient Relations, p. 33
2. M. Vickery.
2003–2004. Funan Reviewed: Deconstructing the Ancients. Bulletin de l' Ecole
Francaise d' Extreme Orient p. 133
3. M. Vickery.
2003–2004. Funan Reviewed: Deconstructing the Ancients. Bulletin de l' Ecole Francaise
d' Extreme Orient p.123
4. M. Vickery.
2003–2004. Funan Reviewed: Deconstructing the Ancients. Bulletin de l' Ecole
Francaise d' Extreme Orient p. 125
5. George Cœdès, Les
états hindouisés d'Indochine et d'Indonésie, Paris, E. de Boccard, 1948, p.128.
6. Wheatley, P. The
Golden Khersonese, University of Malaya Press. 1966
7. Keat Gin Ooi. 2004.
Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, From Angkor Wat to East Timor volume
1. p.530
Post a Comment